بررسی تاثیرات جهانی شدن اقتصاد بر روند شهرنشینی در خوزستان، مورد مطالعه: شهر اهواز

فرآیند جهانی شدن مدت هاست که آغاز گردیده و امواج گوناگونی را پشت سر گذاشته است. این فرآیند شامل سه بعد کلی اجتماعی و فرهنگی، سیاسی و اقتصادی می باشد. بعد اقتصادی جهانی شدن مهمترین و تأثیر گذارترین بعد این فرآیند به شمار می رود. این بعد یا به عبارتی دیگر، جهانی شدن اقتصاد، مشتمل بر چهار بعد جهانی شدن تجارت، جهانی شدن تولید، جهانی شدن فن آوری و سرمایه گذاری های مستقیم خارجی می باشد که در این تحقیق به این چهار بعد در قالب جهانی شدن اقتصاد پرداخته خواهد شد. فرضیه های این پژوهش در رابطه با تأثیرات جهانی شدن اقتصاد بر روند شهرنشینی معاصر استان خوزستان می باشند که با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته اند. بر این مبنا این تأثیرات در قالب سه فرضیه، که فرضیه ی نخست در خصوص افزایش جمعیت شهر اهواز و فرضیه های دوم و سوم نیز در رابطه با نظام شهری استان خوزستان می باشند تهیه شده است. بر این مبنا فرضیه ی دوم از منظر عملکردی(کیفی) به نظام شهری استان خوزستان و بالاخص شهر اهواز می نگرد و فرضیه ی سوم نیز از منظر جمعیتی(کمی) به نظام شهری استان خوزستان در قالب پدیده ی نخست شهری پرداخته که در این زمینه نیز از شاخص های رتبه-اندازه و چهار شهر استفاده گردیده است. یافته ها نشان می دهد، صنعت نفت سرمنشاء تحولات گوناگونی در شهر و شهرنشینی استان خوزستان در رابطه با جهانی شدن اقتصاد می باشد. در واقع پس از کشف نفت در این استان، روز به روز بر اهمیت این استان در اقتصاد کشور و همچنین اقتصاد جهانی افزوده گردید. از این دوره به بعد بود که سرمایه گذاری های خارجی و دولتی وارد این استان شد و این روند با روی کار آمدن حکومت پهلوی شتاب گرفت. نفت و صنعت نفت به عنوان عاملی اساسی در جهانی شدن اقتصاد ایران و استان خوزستان به شمار می رود. به گونه ای که بیشترین صادرات کشور مربوط به نفت بوده و همچنین بیشترین میزان سرمایه گذاری های خارجی نیز در این بخش صورت می گیرد. در این خصوص استان خوزستان و به ویژه شهر اهواز نیز از جایگاه خاصی برخوردار می باشند. صنعت نفت ایجاد صنایع عظیم دیگری را الزام آور ساخت که اکثراً با سرمایه گذاری های شرکت های خارجی و کمک های فنی و مهندسی این شرکت ها به انجام رسیدند. از جمله ی این صنایع می توان به پالایشگاه، کارخانجات لوله سازی، کارخانجات فولاد و ... اشاره کرد. در دهه ی 1355-1345 سهم اهواز از صنایع ایجاد شده نسبت به سایر شهرها منجمله آبادان بیشتر بود. در واقع از همین سال ها است که روز به روز بر جمعیت شهر اهواز افزوده می شود و شهر آبادان را پشت سر می گذارد و علائم ظهور نخست شهری در نظام شهری استان خوزستان نمایان می گردد. با ورود نیروهای جهانی شدن اقتصاد به این استان و بالاخص شهر اهواز، نیاز به دگرگونی در برخ عملکردهای شهری بود. به گونه ای که عملکردهای جدیدی به ضرر برخی عملکردهای کهن و سنتی در شهرهای این استان جایگزین گردید. از جمله این عملکردها می توان به عملکردهای صنعت و ساخت، پولی و بانکی، عملکردهای تخصصی، عملکرد تجاری و بازرگانی، عملکرد حمل و نقل و ارتباطات اشاره کرد که روز به روز بر شمار شاغلین این فعالیت ها که به نوعی نشانگر جایگزین شدن عملکردهای جدیدی می باشند افزوده گشت.